სუსის განცხადება შეიძლება განვიხილოთ ერთდროულად როგორც გაფრთხილება და ასევე პოლიტიკური თავდაცვის სტრატეგია. ტექნოლოგიური პროგრესი ნამდვილად ქმნის ფალსიფიცირების შესაძლებლობას, მაგრამ ამასთან, ხელისუფლებასაც შეუძლია გამოიყენოს ეს საფრთხე, რათა საზოგადოებაში ჩანერგოს ეჭვი ყველა მოსალოდნელ მტკიცებულებაზე, რომელიც შეიძლება გამოქვეყნდეს.
საქართველოში მოახლოებული საპარლამენტო არჩევნების ფონზე, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა (სუს) გაავრცელა განცხადება, რომელიც აფრთხილებს საზოგადოებას ფალსიფიცირებული ვიდეო და აუდიო ჩანაწერების გავრცელების შესაძლო საფრთხის შესახებ. ამ ჩანაწერებში, როგორც უწყება ვარაუდობს, გამოყენებული იქნება ხელოვნური ინტელექტი (AI) და სხვა თანამედროვე ტექნოლოგიები, რომ ხელისუფლების მაღალჩინოსნების და სახელმწიფო ინსტიტუტების დისკრედიტაცია მოხდეს .
ეს განცხადება ორ მნიშვნელოვან კითხვას ბადებს: რამდენად რეალურია ტექნოლოგიური საფრთხე, რომლითაც შესაძლოა გამწვავდეს პოლიტიკური დაპირისპირება, და შესაძლებელია თუ არა, რომ სუსი წინასწარ ცდილობს საზოგადოებამ ნდობა დაკარგოს რეალური კომპრომატების მიმართ, რომელიც შეიძლება გავრცელდეს?
ხელოვნური ინტელექტის შესაძლებლობები: ფალსიფიცირების საფრთხე
ხელოვნური ინტელექტი და Deepfake ტექნოლოგიები დღევანდელ სამყაროში იქცა ძლიერ ინსტრუმენტად, რომელიც შეიძლება გამოიყენონ როგორც პოზიტიური, ასევე ნეგატიური მიზნებისთვის. Deepfake ტექნოლოგიების დახმარებით შესაძლებელია ადამიანის ხმის, გამოსახულების და მანერების ფალსიფიცირება, რაც პოლიტიკურად სენსიტიურ გარემოში შესაძლოა მასობრივ დეზინფორმაციად იქცეს. ეს ტექნოლოგიები ფართოდ გამოიყენება მანიპულაციისთვის, განსაკუთრებით არჩევნების პერიოდში, რათა დისკრედიტაცია მოხდეს პოლიტიკური ოპონენტების ან ინსტიტუტების.
სუს-ის განცხადება სწორედ ამ ტექნოლოგიების შესაძლო გამოყენებაზე მიუთითებს და გვაფრთხილებს, რომ ასეთი ფალსიფიცირებული მასალები შესაძლოა გამოიყენონ როგორც საზოგადოების შიდა პოლარიზაციის იარაღად. ეს საკმაოდ სერიოზული გაფრთხილებაა, რადგან სახელმწიფოს უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული ინსტიტუტი, როგორიცაა სუსი, ცდილობს თავიდან აიცილონ დესტაბილიზაცია და პროვოკაციები.
სუს-ის სტრატეგია: თავდაცვის პრევენცია თუ დეზინფორმაციის კონტროლი?
არსებობს ალტერნატიული აზრი, რომ სუსი შესაძლოა ცდილობდეს წინასწარ “დაზღვევას” რეალური კომპრომატებისგან, რომელთა გავრცელებაც საფრთხეს უქმნის ხელისუფლებას. შესაძლებელია, რომ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური უკვე ფლობს ინფორმაციას ან ეჭვს იმის შესახებ, რომ მაღალი თანამდებობის პირები ჩართულნი არიან სახელმწიფოს წინააღმდეგ საგანგაშო ან სხვა უკანონო საქმიანობაში და არსებობს რეალური მტკიცებულებები, რომლებიც შეიძლება გავრცელდეს. ამ შემთხვევაში, სუს-ის განცხადება შეიძლება ჩავთვალოთ მცდელობად, წინასწარ საზოგადოებაში ნდობის მოშლაზე, რათა მსგავსი კომპრომატების გავრცელების შემთხვევაში ფალსიფიკაციის მოტივით უარყოს.
ეს სცენარი საკმაოდ რეალურია, თუ გავითვალისწინებთ, რომ განცხადება არჩევნების წინ ვრცელდება, მაშინ როცა პოლიტიკური აქტიურობა უმაღლეს დონეზეა. მსგავს სიტუაციებში ხელისუფლება ხშირად იყენებს წინასწარ გაფრთხილებებს, რომ კონტროლი შეინარჩუნოს ნარატივზე და დაამკვიდროს საკუთარი ვერსია შესაძლო მოვლენების განვითარების შესახებ.
დეზინფორმაციის გავლენა და საზოგადოების რეაქცია
დეზინფორმაცია ხშირად გამოიყენება პოლიტიკურ პროცესებში მანიპულაციისთვის და კონტროლის მოპოვების იარაღად. სახელმწიფო ინსტიტუტებმა და სამთავრობო ორგანოებმა, რომლებიც ცდილობენ საკუთარი გავლენის შენარჩუნებას ან პოლიტიკური ოპონენტების დასუსტებას, შეიძლება მიზანმიმართულად გაავრცელონ და საზოგადოებაში ჩანერგონ არასწორი და შეცდომაში შემყვანი ინფორმაცია. ამის მიზანი შეიძლება იყოს:
საზოგადოების ყურადღების გადატანა – თუ პოლიტიკური ლიდერები ან სამთავრობო სტრუქტურები ჩართულნი არიან სახელმწიფოსთვის ძირგამომთხრელ ან უკანონო ქმედებებში, დეზინფორმაციის გავრცელებით ისინი ცდილობენ ყურადღების გადატანას რეალური პრობლემებიდან.
ოპონენტების დისკრედიტაცია – დეზინფორმაცია შეიძლება გამოიყენონ, რომ ოპონენტები წარმოაჩინონ უარყოფითად, აჩვენონ როგორც სანდოობის არმქონე ადამიანები ან დამნაშავეები.
საზოგადოების ნდობის მოშლა – როცა დეზინფორმაცია მიზანმიმართულად ვრცელდება, მისი მთავარი მიზანი შეიძლება იყოს არა მხოლოდ არასწორი ინფორმაციის გავრცელება, არამედ საზოგადოებაში უნდობლობის გაღვივება ყველანაირი ინფორმაციის მიმართ — მათ შორის სანდო და სწორი ინფორმაციების მიმართაც. ეს ქმნის სიტუაციას, როცა ხალხი აღარ ენდობა არც მედიას, არც სამთავრობო ინსტიტუტებს და არც დამოუკიდებელ წყაროებს.
შედეგად, საზოგადოება უფრო მეტად ხდება სკეპტიკური და დაბნეული, რაც შეიძლება ხელისუფლებისთვის ხელსაყრელი იყოს, რადგან ასეთ ვითარებაში მოქალაქეებს უჭირთ ჩამოყალიბებული პოზიციის მიღება ან პროტესტის გამოთქმა. ამრიგად, ნდობის მოშლა უწყობს ხელს ხელისუფლების პოზიციის გამყარებას, რადგან ნაკლებია ზეწოლა ან კრიტიკული დამოკიდებულება ხელისუფლების ქმედებების მიმართ.
ამიტომ, დეზინფორმაცია არის იარაღი, რომელსაც სახელმწიფო ინსტიტუტები და სამთავრობო ორგანოები ზოგჯერ იყენებენ საკუთარი ინტერესების დასაცავად ან პოლიტიკურ ბრძოლაში კონკურენტების დასამარცხებლად.
თუ მართლაც გავრცელდება ფალსიფიცირებული ან რეალური ვიდეო და აუდიო ჩანაწერები, საზოგადოება ფრთხილად უნდა იყოს ნებისმიერი ინფორმაციის შეფასების დროს. კრიტიკული აზროვნება და ფაქტების გადამოწმება გადამწყვეტია იმისათვის, რომ ასეთი ჩანაწერები არ იქცეს საზოგადოებაზე მანიპულაციის იარაღად.
კრიტიკული ანალიზი: რა ხდება რეალურად?
სუსის განცხადება შეიძლება განვიხილოთ როგორც გაფრთხილება და ერთდროულად პოლიტიკური თავდაცვის სტრატეგია. ტექნოლოგიური პროგრესი ნამდვილად ქმნის ფალსიფიცირების შესაძლებლობას, მაგრამ ამასთან, ხელისუფლებასაც შეუძლია გამოიყენოს ეს საფრთხე, რათა საზოგადოებაში ჩანერგოს ეჭვი ყველა მოსალოდნელ მტკიცებულებაზე, რომელიც შეიძლება გამოქვეყნდეს.
დასკვნა: ტექნოლოგიისა თუ ნდობის კრიზისი?
ხელოვნური ინტელექტი და Deepfake ტექნოლოგიები რეალურ საფრთხეს წარმოადგენენ ინფორმაციული და პოლიტიკური უსაფრთხოების თვალსაზრისით. თუმცა, უფრო დიდი პრობლემაა, როცა სახელმწიფო ინსტიტუტები ცდილობენ წინასწარ მართონ საზოგადოებრივი აზრი, რათა ამომრჩეველმა ნდობა დაკარგოს ნებისმიერი ტიპის მტკიცებულებაზე, რაც მომავალში შეიძლება გავრცელდეს.
საზოგადოებასა და მედიას უნდა ჰქონდეს კრიტიკული მიდგომა, გააანალიზოს ყველა განცხადება და ფაქტი, რომელიც საარჩევნო პერიოდში ვრცელდება. ასევე, მნიშვნელოვანი იქნება საზოგადოების ინფორმირება იმის შესახებ, თუ როგორ ამოვიცნოთ ფალსიფიცირებული მასალები და როგორ დავიცვათ საკუთარი თავი დეზინფორმაციისგან.
ეს სტატია შექმნილია ხელოვნური ინტელექტის მიერ (AI).
