საშუალო ხელფასსა და ბინების ფასებს შორის უთანასწორობა იზრდება, რაც ახალგაზრდებს აიძულებს უფრო ხანგრძლივად იცხოვრონ დაქირავებულ ბინებში ან მშობლებთან. ეს ტენდენცია ასევე ხელს უწყობს დემოგრაფიულ ცვლილებებს, რადგან ახალგაზრდები ხშირად არჩევენ ქვეყნიდან გადახვეწას უკეთესი ეკონომიკური პირობების ძიებაში.
თბილისში უძრავი ქონების ფასების ზრდამ ახალი რეალობა შექმნა. ახალგაზრდებისთვის და ახალგაზრდა ოჯახებისთვის ბინის შეძენა უფრო რთული ხდება. ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში, უძრავი ქონების ბაზარზე ფასების მუდმივი ზრდა სხვადასხვა ეკონომიკური და სოციალური ფაქტორებით არის განპირობებული. ამან შეცვალა როგორც ქალაქის ურბანული განვითარება, ასევე მოსახლეობის სოციალური სტრუქტურა. მთავარი კითხვა დგას: როგორ უნდა გაუმკლავდნენ ამ გამოწვევებს ახალგაზრდა ოჯახები და არის თუ არა არსებული მდგომარეობა გრძელვადიანი ტენდენცია?
ფასების ზრდის ძირითადი მიზეზები:
ბინების ფასების ზრდას რამდენიმე ძირითადი ფაქტორი განაპირობებს:
1. მოთხოვნა ბაზარზე და მიწოდების პრობლემა:
თბილისის პოპულაციის ზრდა, მათ შორის რეგიონებიდან და უცხო ქვეყნებიდან გადმოსახლებები, ზრდის საცხოვრებლებზე მოთხოვნას. ქალაქის ცენტრალური უბნები განსაკუთრებულ ინტერესს იწვევს, რაც ფასების მკვეთრ ზრდას განაპირობებს.
2. ეკონომიკური ტენდენციები და ინფლაცია:
2020-2023 წლებში საქართველოს ეკონომიკა გლობალური კრიზისების ფონზე მძიმე მდგომარეობაში აღმოჩნდა, მაგრამ მას შემდეგ აღდგენის ტემპი და ინფლაციის ზეწოლა მნიშვნელოვნად აისახა უძრავი ქონების ფასებზე. სამშენებლო მასალების გაძვირებამ და მშენებლობის ხარჯების ზრდამ ხელი შეუწყო ფასების ზრდას.
3. საგარეო ფაქტორები:
2022 წლის უკრაინის ომისა და რუსეთის მიმართ დაწესებული სანქციების ფონზე, ბევრმა უცხოელმა მოქალაქემ (განსაკუთრებით რუსმა და ბელარუსმა) საცხოვრებლად თბილისი აირჩია, რამაც კიდევ უფრო გაზარდა ბინებზე მოთხოვნა და შესაბამისად, ფასებიც. ამ პერიოდში ბინების ყიდვისა და გაქირავების ფასები სწრაფად გაიზარდა.
4. მშენებლობების ტალღა:
ახალი მშენებლობები თბილისში მასშტაბურად მიმდინარეობს, თუმცა ეს ავტომატურად არ ნიშნავს ფასების შემცირებას და დასტაბილურებას. ბევრი სხვა ფაქტორი ზემოქმედებს ბაზარზე და საბოლოოდ იწვევს უფრო მაღალი ფასებს უძრავ ქონებაზე. მიუხედავად სამშენებლო ბუმისა , ქალაქი არ არის მზად ამ მასშტაბის მოსახლეობის ზრდის დასაკმაყოფილებლად.
თბილისში ბინების ყიდვის შესაძლებლობა ახალგაზრდებისთვის საკმაოდ რთულია. საშუალო ხელფასისა და ბინების ფასებს შორის უთანასწორობა იზრდება, რაც ახალგაზრდებს აიძულებს უფრო ხანგრძლივად იცხოვრონ დაქირავებულ ბინებში ან მშობლებთან. ეს ტენდენცია ასევე ხელს უწყობს დემოგრაფიულ ცვლილებებს, რადგან ახალგაზრდები ხშირად არჩევენ ქვეყნიდან გადახვეწას უკეთესი ეკონომიკური პირობების ძიებაში.
საშუალო ფენა
საშუალო ფენისთვის ბინის შეძენა რთული ხდება, რადგან ფასები მათ შემოსავალზე ბევრად მაღალია. ბანკის სესხების გამოყენება ხშირი არჩევანია, თუმცა, ეს სესხები დიდხანს გრძელდება და ოჯახების ფინანსურ სტაბილურობას საფრთხეს უქმნის. განსაკუთრებით რთულ მდგომარეობაში არიან ის ადამიანები, რომლებიც ცდილობენ ცენტრალურ უბნებში ბინების შეძენას, სადაც ფასები განსაკუთრებით მაღალია.
გრძელვადიანი კრიზისი თუ მოკლევადიანი ტენდენცია?
სავალდებულოა გავითვალისწინოთ, რომ თბილისის უძრავი ქონების ბაზარი დინამიკურია და მისი განვითარება არაერთ ფაქტორზეა დამოკიდებული. თუ ეკონომიკური კრიზისები, გლობალური მოვლენები და შიდა რეფორმები გარკვეულწილად შეიცვლება, ფასების ზრდა შეიძლება შეაჩერდეს. თუმცა, ამ ეტაპზე, ფასების ზრდა უფრო გრძელვადიანი ტენდენციაა და ეკონომიკური, სოციალური და პოლიტიკურ ფაქტორებზეა დამოკიდებული, რამდენად სტაბილური იქნება უძრავი ქონების ბაზარი მომავალში.
დასკვნა
ბინების ფასების ზრდა თბილისში რეალურ გამოწვევად რჩება და გავლენას ახდენს მოსახლეობის ყველა ფენაზე, განსაკუთრებით ახალგაზრდებზე და საშუალო ფენაზე. მიუხედავად იმისა, რომ მრავალი ფაქტორი იწვევს ამ ტენდენციას, მომავალი დამოკიდებულია ქვეყნის ეკონომიკური პოლიტიკის სტაბილიზაციასა და საერთაშორისო ურთიერთობებზე. თუ არსებული ტენდენციები გაგრძელდება, შესაძლებელია, რომ თბილისის უძრავი ქონების ბაზარი კვლავ კრიზისულ მდგომარეობაში დარჩეს.
სხვადასხვა ქვეყანა საკმაოდ ეფექტურ პროგრამებს სთავაზობს ახალგაზრდა ოჯახებს საცხოვრებლის შეძენისა და ხელმისაწვდომობის გაუმჯობესების მიზნით. ქვემოთ მოცემულია რამდენიმე მაგალითი:
გერმანია: KfW Bankengruppe-ის პროგრამები
გერმანიაში სახელმწიფო ბანკი KfW Bankengruppe სთავაზობს ახალგაზრდა ოჯახებსა და პირველი ბინის მყიდველებს დაბალპროცენტიან სესხებს საცხოვრებლის შესაძენად. ამ პროგრამის ფარგლებში, მყიდველები იღებენ შეღავათიან პირობებს, რაც განსაკუთრებით მიზნად ისახავს ენერგოეფექტური საცხოვრებლების მშენებლობასა და შეძენას. გარდა ამისა, სახელმწიფოს მიერ გათვალისწინებულია სუბსიდიები სესხის გარკვეული ნაწილის დაფარვაზე.
საფრანგეთი: PTZ (Prêt à Taux Zéro)
საფრანგეთში მოქმედებს “Prêt à Taux Zéro” (ნულპროცენტიანი სესხი) პროგრამა, რომელიც საშუალებას აძლევს ახალგაზრდა ოჯახებს და მცირე შემოსავლების მქონე პირებს მიიღონ სესხი ნულოვანი პროცენტით. ეს სესხი გამოიყენება როგორც ბინის შესაძენად, ისე რემონტისთვის, ხოლო გადახდის განრიგი მორგებულია მყიდველის შემოსავლებზე.
სინგაპური: HDB (Housing Development Board)
სინგაპურში საცხოვრებლის ხელმისაწვდომობა სახელმწიფოს მთავარი პრიორიტეტია. HDB (Housing Development Board) ახორციელებს მასობრივ საცხოვრებელ მშენებლობას და სთავაზობს სუბსიდირებას ახალგაზრდებისთვის, რომლებსაც სურთ თავიანთი პირველი სახლის შეძენა. HDB-ს ბინები ქალაქის ცენტრებშია განლაგებული და მათი შეძენა შესაძლებელია ბევრად დაბალ ფასად, ვიდრე კერძო ბაზარზე არსებული ბინები.
კანადა: პირველი სახლის შეძენის პროგრამა
კანადაში სახელმწიფო აწარმოებს პირველი სახლის შეძენის პროგრამას (First-Time Home Buyer Incentive), რომელიც ახალგაზრდებსა და დაბალშემოსავლიან ოჯახებს სთავაზობს სესხის სუბსიდირებას. სახელმწიფო მონაწილეობს საცხოვრებლის ღირებულებაში და მყიდველს აძლევს საშუალებას, გადახდის დროს სახელმწიფო თანამონაწილეობით ისარგებლოს , რაც ამცირებს ყოველთვიური გადასახადის ოდენობას.
ავსტრალია: პირველი სახლის მყიდველების გრანტი
ავსტრალიაში მოქმედებს პირველი სახლის მყიდველების გრანტი (First Home Owner Grant), რომელიც სუბსიდიის სახით გადაეცემა იმ ახალგაზრდებს, რომლებიც პირველად ყიდულობენ ბინას. გრანტი შემოსავლის მიხედვით გაიცემა, და ის შეიძლება გამოიყენონ ი როგორც საცხოვრებლის პირველი შენატანისთვის, ისე სესხის პროცენტის გადახდაში დახმარებისთვის.
შვედეთი: საცხოვრებლის ქირის კონტროლი და შეღავათები
შვედეთში სახელმწიფო ახორციელებს ქირის კონტროლს და სახელმწიფო სუბსიდიებს ახალგაზრდა ოჯახებისთვის. ამ პროგრამების მიზანია საცხოვრებლის ქირის სტაბილურობა და ახალგაზრდებისთვის ხელმისაწვდომობის გაზრდა. სუბსიდიები და შეღავათები ძირითადად გადაეცემა მცირე შემოსავლების მქონე ოჯახებს და მათ ეხმარება ქირის გადახდაში.
საქართველოს სახელმწიფო სუბსიდირების პროგრამა
შეღავათიანი იპოთეკური სესხები
სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში, ბანკები ახალგაზრდებისთვის და სოციალური ჯგუფებისთვის სთავაზობენ დაბალპროცენტიან იპოთეკურ სესხებს საცხოვრებლის შეძენის მიზნით. სუბსიდირებული იპოთეკური სესხების პროგრამა მიზნად ისახავს სესხის პროცენტების შემცირებას, რაც მეტნაკლებად ზრდის საცხოვრებლის ხელმისაწვდომობას ახალგაზრდა ოჯახებისთვის.
დასკვნა
მიუხედავად იმისა, რომ ყველა ქვეყანა განსხვავებულ სტრატეგიას იყენებს, უმეტესობა ცდილობს დაბალშემოსავლიან და ახალგაზრდა ოჯახებს სუბსიდიებით, შეღავათიანი სესხებით ან გრანტებით დაეხმაროს. ეს პროგრამები არა მხოლოდ ეკონომიკური სტაბილურობის საშუალებას იძლევა, არამედ ხელს უწყობს ახალგაზრდებს ადრეულ ასაკში შეიძინონ ბინა , რაც მათ ფინანსურ უსაფრთხოებას და საზოგადოებრივ სტაბილურობას აძლიერებს.
სტატიის ავტორი AI
